Ορόσημα τεχνολογίας – μηχανολογίας στην αρχαία Ελλάδα, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον σπινθήρα της βιομηχανικής επανάστασης 1700 χρόνια νωρίτερα
Μεγάλη τιμή και αναγνώριση του σπουδαίου έργου που επιτελεί ανά το παγκόσμιο, αποτελεί η συμμετοχή και η παρουσίαση, του έργου ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), σε Διεθνές Συνέδριο στην Taiwan, με θέμα τη Βιομηχανική Κληρονομιά. Σε διαδικτυακή διάλεξη που πραγματοποιήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021, ο κάτοχος της έδρας του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Χώρου στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά (ακρωνύμιο ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ) του ΤΕΠΑΚ και Ομότιμος Καθηγητής Μηχανολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δρ. Κυριάκος Ευσταθίου ανέπτυξε το έργο ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ. Το Έργο έχει ως βασικό στόχο να προωθήσει τον ερευνητικό τομέα της Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη και να δημιουργήσει ένα αντίστοιχο Κέντρο Αριστείας.
Ο Δρ. Ευσταθίου παρουσίασε τη δομή και τους βασικούς στόχους της ΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ καθώς και ορόσημα τεχνολογίας-μηχανολογίας στην αρχαία Ελλάδα, τα οποία κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον έναυσμα της βιομηχανικής επανάστασης 1700 χρόνια νωρίτερα. Ανέλυσε επίσης, μεταξύ άλλων, την εμβολοφόρο αντλία του Κτησιβίου και την αιολόσφαιρα του Ήρωνα του Αλεξανδρινού, της πρώτης μηχανής που δούλευε με ατμό. Εξήγησε πως με τη χρήση μιας τροχαλίας κι ενός ιμάντα ή με τη βοήθεια γραναζιών η περιστροφική κίνηση που δημιουργούσε η αιολόσφαιρα, θα μπορούσε να μεταφερθεί σε άλλες διατάξεις π.χ σε ένα στρόφαλο αυτοματοποιώντας την αντλία του Κτησιβίου ή στον άξονα περιστροφής μιας άλλης μηχανής εκκινώντας τη βιομηχανική επανάσταση στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε λεπτομερώς στον Μηχανισμός των Αντικυθήρων, την πιο σημαντική μεταξύ των περιπτωσιολογικών μελετών του έργου ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το σημαντικότερο ορόσημο της αρχαίας Ελληνικής τεχνολογίας, το πολυπλοκότερο μουσειακό αντικείμενο και ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα παγκοσμίως. Ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής εκπληκτικής τεχνολογίας, ο πρώτος υπολογιστής που κατασκευάστηκε ποτέ. Κατασκευάστηκε πριν από περίπου 2150 χρόνια και χρησιμοποιείτο για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλίου, της Σελήνης και, πιθανώς, των πλανητών, στον ουρανό. Υπολόγιζε τις φάσεις της Σελήνης, προέβλεπε εκλείψεις και προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης των αρχαίων πανελλήνιων αγώνων. Είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της Τεχνολογίας, όσο και η Ακρόπολη για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής. Η πολυπλοκότητα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν όλων των συσκευών που κατασκεύασε ο άνθρωπος κατά την επόμενη χιλιετία.
Ο Δρ. Ευσταθίου επεσήμανε ότι τα νέα στοιχεία και τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε το ΤΕΠΑΚ, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, προκύπτει, συνηγορούν υπέρ της απόφασης, ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένα επιστημονικό όργανο για ασφαλείς προβλέψεις των αστρονομικών φαινομένων και όχι απλώς ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για τις σχολές αστρονομίας της αρχαιότητας. «Από όλες τις δοκιμές που έγιναν προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο Μηχανισμός προβλέπει με ακρίβεια τα αστρονομικά φαινόμενα του μέλλοντος και επιβεβαιώνει με αντίστοιχη ακρίβεια αστρονομικά φαινόμενα του παρελθόντος», ανέφερε.
